اختلال نافرمانی مقابله جویانه (ODD) یا اختلال نافرمانی و لجبازی(Opposition defiant disorder) یکی از رایج ترین اختلالات رفتاری در کودکان و نوجوانان است. مشخصه این اختلال، رفتار ستیزه جویانه است. ODD نوعی از اختلالات عصبی رشدی است و آغاز آن قبل از ۸ سـالگی است و ختلال دفاعی مقابله ای نوعی رفتار پرخاشگرانه در کودکان و نوجوانان نسبت به والدین خود می باشد.آنها اغلب خشمگین و تحریک پذیر هستند، برای هرچیزی جر و بحث می کنند، رفتاری کینه توزانه و انتقام جویانه دارند، زودرنج و حساس هستند، عامدانه از انجام درخواست های والدین سر باز می زنند و باعث ناراحتی آنها می شوند، دیگران را مقصر اشتباهات خود میدانند و سرزنش میکنند ، این رفتارهای مقابله جویانه معمولا در برابر افراد بزرگسالی رخ می دهد که کودک یا نوجوان با آنها آشناست.اختلال نافرمانی مقابله جویانه (ODD)
ویژگی های اختلال ODD عبارت است از دوره های مکرر خشم، رفتار مقابله جویانه یا پرخاشگرانه عمدی و عدم تحمل سلطه. اختلال ODD در کودکان پیش دبستانی رایج است و می تواند پیش درآمد اختلال سلوک در مراحل بعدی کودکی باشد. کودکان با اختلال نافرمانی مقابله جویانه آستانه تحمل پایینی دارند. آنها با تحکم با بزرگترها بحث و جدل شدید به راه می‌اندازند. آنها با بداخلاقی و توهین و تحقیر دیگران را آزار می‌دهند. این کودکان در زمان خشم و ناراحتی از واژه‌های توهین‌آمیز استفاده میکنند. از سوی دیگر کودکان نافرمان، خلق و خوی یکنواختی ندارند، عزت نفس پایینی دارند. اختلال نافرمانی مقابله جویانه (ODD)
کودکان و نوجوانانی که دچار اختلال نافرمانی مقابله جویانه هستند بسیار سریع از کوره در می روند، اغلب در خانه و مدرسه نافرمان هستند و تمایل به انکار یا طغیان علیه قوانین دارند؛ در اشتباهات و بدرفتاری ها سریعا دیگران را مقصر می کنند، تمایل به آزار دیگران دارند. میزان زیاد این رفتارهای مخالفت آمیز را گاهی به این صورت تعریف می کنند که کودک دچار ODD یک، نه واکنشی دارد. آن ها پیش از اینکه از آنها درخواستی شود، از همکاری خودداری می کنند. این کودکان به دلیل نداشتن مشارکت، مقاومت در مقابل توقع دیگران و اصرار بر حل مشکلات بدون کمک اطرافیان، معمولا منزوی می شوند، در مدرسه پیشرفتی ندارد و ممکن است مردود شوند. آنها از روابط انسانی لذت نمی برند. این شکست ها باعث می شود که احساس بی کفایتی و افسردگی کنند. اختلال نافرمانی مقابله جویانه (ODD)
شیوع اختلال نافرمانی مقابله جویانه: اختلال نافرمانی مقابله جویانه (ODD)
بروز آن در پسران نسبت به دختران حداقل ۴ به ۱ است. این اختلال قبل از بلوغ در پسران شایع تر است. شیوع بعد از بلوغ در دختران و پسران برابر می شود. کودکانی که این اختلال را دارند، نشانه های این اختلال را در سن ۶ تا ۸ سالگی بروز می دهند، اگرچه ممکن است در کودکان کم سن تر هم بروز پیدا کند(از ۳ سالگی). نشانه ها ممکن است تا سن نوجوانی ادامه پیدا کنند. در خانواده هایی که والدین دچار اختلال شخصیت ضد اجتماعی می باشند و یا مصرف مواد وجود دارد خطر ابتلا افزایش می یابد. والدینی که کودکشان را تنبیه می کنند، در بروز مشکل ODD نقش اساسی دارند. اختلال نافرمانی مقابله جویانه (ODD)
در این اختلال، حداقل چهار علامت که بیش از شش ماه دوام داشته و در تعامل با حداقل یک نفر غیر از خواهر و برادر فرد بروز می کند، باید مشاهده شود: اختلال نافرمانی مقابله جویانه (ODD)
- خلق خشمگین / تحریک پذیر
- غالبا از کوره در می رود
- غالبا زود رنج است یا به آسانی دلخور می شود
- غالبا خشمگین است یا به آسانی دلخور می شود اختلال نافرمانی مقابله جویانه (ODD)
- رفتار جر و بحث / مقابله ای
- غالبا نمی تواند خشم خود را کنترل کند
- غالبا زود رنج است و به راحتی می رنجد.
- غالبا خشمگین و یا اوقات تلخی می کند.
- غالبا با مراجع قدرت مشکل دارند (برای کودکان و نوجوانان با بزرگسالان مشکل دارند
- اغلب به طور فعال در مقابل درخواست مراجع قدرت و یا قانون مقاومت می کند و یا آن را رد می کند.
- آشکارا دیگران را می رنجاند.
- غالبا به خاطر اشتباهات خود، دیگران را سرزنش می کنند.
توجه: برای کودکان تا ۵ سال رفتار باید بیشتر روزها در یک دوره ۶ ماهه وجود داشته باشد و برای کودکان بزرگتر رفتار باید حداقل یک بار در هفته در یک دوره ۶ ماهه وجود داشته باشد. اختلال نافرمانی مقابله جویانه (ODD)
ب) آشفتگی رفتاری باید موجب اختلال چشمگیری در عملکرد اجتماعی، تحصیلی یا شغلی یا دیگر نواحی مهم عملکردی شود.
پ) رفتارها منحصرا در جریان یک اختلال خلقی، سایکوز، مصرف مواد، افسردگی یا اختلال دو قطبی روی نمی دهند
علت اختلال نافرمانی مقابله جویانه: اختلال نافرمانی مقابله جویانه (ODD)
- شواهد کمی مبنی بر ارثی بودن اختلال ODD وجود دارد و نتایج اغلب مطالعات نقش محیط را در ایجاد این اختلال نشان می دهند.
- والدینی که فرزندان خود را قبول ندارند، آنها را تایید نمی کنند، به آنها محبت نمی کنند، درکشان نمی کنند و مسائل را برایشان توضیح نمی دهند و بدون هیچ توضیحی آنها را تنبیه می کنند، در بروز مشکل ODD نقش اساسی دارد. اختلال نافرمانی مقابله جویانه (ODD)
- دستورهای متناقض والدین در شیوه تربیت فرزند، یکی از علل ODD است. اختلال نافرمانی مقابله جویانه (ODD)
- بیماری یا ناتوانی های مزمن از قبیل عقب ماندگی ذهنی، موجب بروز رفتارهای مقابله جویانه برای دفاع در مقابل درماندگی می شود.
- روانکاوی، علت را تعارضات حل نشده در دوره مقعدی می داند.
درمان : اختلال نافرمانی مقابله جویانه (ODD)
اختلال نافرمانی مقابله جویانه (ODD)
تمرکز اصلی در درمان اختلال نافرمانی در کودکان روی رفتار است و درمان از طریق والدین اعمال می شود. آموزش والدین برای برخورد صحیح با فرزندان بصورت فردی یا گروهی و خانواده درمانی انجام می شود. در خانواده درمانی، درمانگر با والدین و کودک بطور همزمان کار می کند و به همین خاطر کارایی و اثربخشی آن بیشتر است.پدر و مادر می توانند با استفاده از این تکنیک های رفتاری، کودک را به تدریج شکل دهند و رفتار کودک را به سمت رفتارهای متناسب با سن و موقعیتش سوق دهند. این تکنیک ها معمولاً از طریق اجرای برنامه های نظارتی و مبتنی بر پاداش پیاده می شوند.
کلینیک کاردرمانی و توانبخشی نیکان کرج شامل بخشهای درمانی کاردرمانی، گفتاردرمانی و بازی درمانی با کادر مجرب و کارآزموده در زمینه توانبخشی سطوح آماده ارائه خدمات درمانی به مراجعین محترم بصورت حضوری و آنلاین آماده خدمت رسانی به شما عزیزان می باشند .جهت کسب اطلاعات بیشتر و یا رزرو نوبت با شماره تلفن ۰۲۶۳۴۴۸۲۶۸۴ و یا ۰۹۱۷۱۰۳۳۲۶۴ تماس بگیرید . (آدرس اینستاگرام) (همچنین شما خانوادهای عزیز میتوانید برای تعیین سطح و شرکت فررزند خود در گروه درمانی کودکان (گروه تراپی) با شماره های ذکر شده کلینیک تماس حاصل فرمایید). اختلال نافرمانی مقابله جویانه (ODD)
۱– مشخص کردن انتظارهای رفتاری: به این معنا که در این مرحله والدین باید انتظار خود را از کودک واضح و شفاف مشخص کنند، به طوری که برای او کاملا مشخص باشد که چه انتظاری از او می رود و باید چه رفتاری داشته باشد تا در ازای آن پاداش دریافت کند. باید مطمئن شد که کودک کاملا متوجه انتظارها شده است. رفتارهای هدف ممکن است شامل رفتارهای نامطلوب که لازم است حذف شوند یا رفتارهای مطلوب که قرار است افزایش یابند، باشد. اختلال نافرمانی مقابله جویانه (ODD)
مثلا اگر والدین بگویند: «هر چیزی که می گویم باید گوش کنی» بسیار مبهم و کلی است. باید جمله به این صورت بیان شود: «من از تو می خواهم که فقط با یک بار درخواست تکالیفت را انجام دهی.» این جمله مشخص تر از درخواست قبلی است. نکته مهم این است که سطح توقعات والدین نباید بیش از توان کودک باشد. نباید فراموش شود که هدف، شکل دهی رفتار مطلوب است پس نباید از ابتدا از کودک بیش از توان او انتظار داشت. اختلال نافرمانی مقابله جویانه (ODD)
۲– تعیین اینکه چگونه رفتارهای هدف اندازه گیری خواهد شد: والدین یا درمانگر باید قادر به ثابت کردن وقوع یا عدم وقوع رفتارهای هدف باشند.
۳– تعیین زمانی که رفتار باید اجرا شود: هر قرارداد باید چارچوب زمانی داشته باشد تا در زمان لازم رفتار انجام شود.
۴- مشخص کردن امتیازهای به دست آوردنی یا از دست دادنی متناسب با رفتار کودک: این مرحله شامل ساختن فهرست پاداش است. باید از خود کودک پرسیده شود که می خواهد چه پاداشی بگیرد و چه انتظارهایی از والدین دارد. امتیازهایی که کودک می تواند به دست آورد یا ممکن است از دست بدهد هم باید مشخص شود. ایده اصلی این است که کارهای کوچک امتیازهای کوچک و کارهای بزرگ امتیازهای بزرگ داشته باشد.
نویسنده: محمود پرنون
دیگر مقالات:
