اختلال یادگیری در ریاضیات

ریاضیات یکی از شناخته شده­ ترین دانش­های بشری است که از دیرباز برای حل مشکلات و مسائل انسان بکار رفته و از یک سو جزء علوم محض و از سوی دیگر جزء علوم کاربردی بشمار می­رود. امروزه همه باید بتوانند به صورتی موثر از دانش ریاضیات استفاده کنند. پهنه ریاضیات شامل شمارش، سنجش، حساب، انجام محاسبات، هندسه و جبر است. اختلال ریاضی از جمله مشکلات موجود در اختلال­های یادگیری خاص است که وجود آن مشکلات زیادی را در زمینه­ های مختلف برای افراد ایجاد می­کند. باید اذعان کرد که در حال حاضر تعداد زیادی از دانش آموزان مقاطع مختلف در یادگیری دروس ریاضی دچار مشکل هستند و با این که به اندازه همسالان خود تلاش می­کنند ، اما پیشرفت مورد انتظار را ندارند. اگرچه نشانه­ های دشواری در ریاضیات ممکن است در کودکستان یا کلاس اول دبستان ظاهر شود ولی اختلال در ریاضیات به ندرت قبل از پایان کلاس اول قابل‌تشخیص است؛ زیرا در اکثر مدارس آموزش رسمی ریاضی معمولاً تا پایان کلاس اول به حد کفایت ارائه نمی­شود و اختلال معمولاً در کلاس­های دوم یا سوم ظاهر می­شود. هرگاه اختلال در ریاضیات با هوشبهر بالایی همراه باشد کودک می­تواند کارکردی نزدیک و یا در حد کلاس­های ابتدایی داشته باشد و امکان دارد تا کلاس پنجم و بالاتر نیز آشکار نشود. 

اختلال در ریاضیات اساساً عبارت است از ناتوانی در انجام مهارتهای مربوط به شمارش و حساب کردن با توجه به ظرفیت هوشی و سطح آموزشی که از کسی انتظار می رود. مهارتهای مربوط به حساب از طریق آزمونهای میزان شده فردی ارزیابی می شود. به طور کلی تخریب چهار گروه از مهارتها در اختلال ریاضیات مشخص شده است.

مهارتهای زبان (مثل فهمیدن و نام بردن اصطلاحات ریاضی، فهمیدن و نام بردن اعمال و مفاهیم ریاضی و تبدیل آنها به نمادها)

1. مهارتهای ادراکی ( مثل شناخت و خواندن نمادهای عددی یا نشانه های حسابی و گروه بندی ارقام)
2. مهارتهای ریاضی (مثل رعایت مراحل ریاضی، شمارش و یادگیری جدول ضرب)
3. مهارتهای مربوط به توجه (مثل کپی کردن درست ارقام، به خاطر سپردن ارقام انتقال داده شده (کاپلان سادوک ۱۹۹۸)

دلایل متعدد عصب ­شناختی سبب ایجاد این اختلال می­شود و همین امر رسیدن به تشخیص و درمان زودهنگام را ممکن می­نماید. با این حال هیچ دارویی برای درمان این اختلال وجود ندارد اما به صورت غیرمستقیم داروهای مرتبط با سایر مسائل مانند ADHD و اضطراب  (که اغلب با مشکلات یادگیری و توجه همراه هستند)؛ به درمان این اختلال کمک  کنند.  خواه شما تصور کنید که کودکتان دارای اختلال در ریاضیات است و یا واقعا دارای این اختلال یادگیری در ریاضیات باشد؛ راهکارهایی برای کمک به وی وجود دارد:

 ۱- به منظور ایجاد برتری چشم در غلبه طرفی به او توصیه شد که هر روز به مدت ۲۰-۱۵ دقیقه چشم چپ خود را ببندد (در طی انجام آزمون برتری ها مشخص شد دانش آموز همه اندامش راست می باشد ولی در تمام فعالیت ها از چشم چپ خود استفاده می کند.)

۲- انجام بازی های مربوط به افزایش دقت و توجه 

۳- تمریناتی جهت تقویت حافظه بینایی

۴- تمریناتی جهت تقویت حافظه شنوایی

۵- انجام تمریناتی جهت افتراق بینایی- فضایی

۶- دادن نمونه هایی از تمرینات فراستیک در هر جلسه

۷- تهیه کارت هایی از اعداد یک رقمی به منظور تقویت محاسبه کودک در جمع این اعداد به صورت ذهنی

۸- استفاده از جعبه موفقیت در انجام جمع های یک رقمی به صورت ذهنی

۹- خواندن اعداد ۲ رقمی و ارزش مکانی آن ها با استفاده از وسایل آموزشی

۱۰- درست کردن دسته های یکی و ده تایی برای اعداد دو رقمی با میله های چوبی و با نی نوشابه

۱۱- انتقال بسته های یکی-ده تایی اعداد در کیسه های یکی- ده تایی

۱۲- انجام عملیات جمع از ستون یکی ها

۱۳- کودک یکی ها را بشمرد و بسته ده تایی درست شده از ستون یکی ها را به کیسه ده تایی منتقل کند.

۱۴- جمع ستون ده تایی ها

۱۵- به منظور تقویت کودک در زمینه جمع ها با انتقال می توان داستان هایی را ترتیب داد و از کودک خواست با دقت به داستان گوش کند و مراحل مربوط به جمع را انجام دهد.

۱۶- در پایان می توان کارت هایی از جمع های با انتقال درست کرد و با استفاده از جعبه موفقیت این کار را تکرار کرد تا در نهایت دانش آموز به این تمرین ها مسلط گردد و در ضمن تشویق گردد که اعداد را کم کم به صورت ذهنی جمع کند.

فراموش نکنیم که اغلب والدین نخستین کسانی هستند که به مشکل فرزندشان در خصوص اختلال پی می برند و مهمترین عنصر در برخورد با کودک دارای اختلال در ریاضیات صبر و حوصله می باشد.

نکته پایانی

هیچ دارویی برای درمان اختلالات یادگیری وجود ندارد، اما راه های زیادی برای کمک به کودک به منظور موفقیت در مسئله ریاضی وجود دارد. آموزش هایی که حواس مختلف کودک را درگیر میکنند، میتوانند در تحقق این مهم مثمرثمر واقع شوند.

امید است با همکاری همزمان درمانگر، معلم و والدین به بهبود اختلال ریاضیات در کودکان دلبند خود کمک کنیم .  چراکه فقدان توانایی مورد انتظار در ریاضی با عملکرد تحصیلی و فعالیتهای روزمره تداخل می کند، و مشکلات مربوط به آن دامنه وسیعی را دربر خواهد گرفت.

برگرفته از مقالات. مترجم مژگان پرنون کارشناس ارشد روانشناسی